การประเมินกำไรในอนาคต (ตอน 1)

การรู้จักการประเมินกำไรล่วงหน้าอย่างถูกต้องจะช่วยให้เราตัดสินใจลงทุนได้ดีขึ้น เพราะนอกจากจะสามารถประเมินอัตราการเติบโตและความถูกแพงของหุ้นได้ถูกต้องแม่นยำขึ้นแล้ว การมีโมเดลในการประเมินกำไรจะเป็น “เครื่องจับโกหก” ชั้นดีที่เราสามารถนำไปใช้ในการประเมินความเป็นไปได้ของสิ่งที่ผู้บริหารพูดหรือสิ่งที่นักวิเคราะห์เขียนไว้ในบทวิจัย การที่เราสามารถใช้เครื่องมือตรงนี้ได้อย่างแม่นยำจะทำให้เราได้เปรียบนักลงทุนทั่วๆไปที่ไม่มีเครื่องมือตรงนี้

แต่ก่อนที่จะเริ่มประมาณการผลกำไร เราต้องเข้าใจคุณภาพของธุรกิจก่อน เราต้องสามารถวิเคราะห์ได้ว่าธุรกิจมี “จุดตาย” หรือ “ข้อควรระวัง” อยู่ตรงไหน และอะไรเป็นประเด็นที่สำคัญ เช่น ธุรกิจเกษตรจะมีราคาขายผันผวนตามสภาวะตลาด ซึ่งจะมีผลต่อการเติบโตของยอดขายและอัตรากำไรขั้นต้น ธุรกิจโรงแรมจะมีความผันผวนตามฤดูกาล เพราะฉะนั้นงบในไตรมาส 1 และ 4 จะสูงกว่าอีกสองไตรมาสมาก การวิเคราะห์ประเด็นเหล่านี้จะทำได้ถ้าเราเข้าใจความเสี่ยงและโครงสร้างรายได้และต้นทุนของกิจการ การประเมินโดยขาดความเข้าใจในคุณภาพของกิจการจะทำให้เกิด Garbage In, Garbage Out (ขยะเข้า ขยะออก) หรือถ้าพูดง่ายๆคือความถูกต้องของการประเมินกำไรในอนาคตจะขึ้นอยู่กับคุณภาพของการประเมินธุรกิจ ซึ่งในบทความนี้ผมจะไม่กล่าวถึงการวิเคราะห์เชิงคุณภาพแต่จะบอกว่าการวิเคราะห์เชิงคุณภาพจะทำให้เรารู้ว่า “สมมติฐาน” ข้อไหนมีความสำคัญต่อการประเมินกำไรในอนาคตของเรา

หลังจากประเมินมูลค่าเชิงคุณภาพแล้วเราก็สามารถเริ่มต้นทำการประมาณการกำไรได้ โดยแบ่งเป็น 5 ขั้นตอนง่ายๆดังนี้

1. สร้างโมเดลในการประเมิน (Creating a Model)

สามารถทำได้โดยทำการป้อนข้อมูลตัวเลขทางการเงินย้อนหลัง (จากงบการเงิน) เราจะกรอกข้อมูลย้อนหลังลงในไฟล์ Excel อย่างน้อย 3 ปี (ถ้าอยากเห็นแนวโน้มของธุรกิจมากขึ้น ผมแนะนำ 5 ปี) โดยที่เราจะกรอกตัวเลขแต่ละบรรทัดและทำการคำนวณกำไรสุทธิออกมา (เราจะไม่กรอกกำไรสุทธิลงไปตรงๆ) เราจะนำกำไรสุทธิที่คำนวณได้ไปเปรียบเทียบกับตัวเลขในงบการเงิน ถ้าตรงก็แล้วไป แต่ถ้าไม่ตรงแสดงว่า 1) สูตรผิด 2) ตัวเลขที่เรากรอกไม่ถูกต้อง เราต้องหาจนเจอจุดผิด (ซึ่งอาจจะเป็นเรื่องที่น่ารำคาญมากๆสำหรับคนที่พึ่งจะเริ่มทำโมเดลใหม่ๆ) เพราะไม่งั้นการประมาณการเราจะผิดทั้งหมด แต่ถ้าเราทำได้แล้วเราก็จะมีโมเดลที่พร้อมแล้วสำหรับการการประเมินกำไรต่อไป

2. กำหนดสมมติฐาน (Set Assumptions)

สามารถทำได้โดยดูแนวโน้มของการเติบโตของยอดขาย อัตราการทำกำไรย้อนหลัง และนำข้อมูลมาเปรียบเทียบกับข้อมูลที่ผู้บริหารให้มา หลังจากเปรียบเทียบแล้วเราจะทราบว่าผู้บริหารให้ Guidance ต่ำหรือสูงเกินไป เช่น ถ้าธุรกิจมีรายได้เติบโตแค่ปีละ 3% ตลอด 5 ปีที่ผ่านมาแต่ปีนี้ผู้บริหารให้เป้า 20% เราต้องสงสัยแล้วว่าจะมีปัจจัยอะไรที่ทำให้บริษัทเติบโตได้ขนาดนั้น หลังจากนั้นเราก็ต้องทำการ “เลือกเชื่อ” ว่าเราจะนำตัวเลขไหนมาใช้ในการประเมินกำไร

3. ประเมินกำไรจากสมมติฐาน (Forecasting)

โดยนำตัวเลขสมมติฐานที่ได้มาทำการประมาณการกำไร ตัวเลขเหล่านี้ควรรวมถึง (แต่อาจจะมีมากกว่านี้) อัตราการเติบโตของยอดขาย อัตรากำไรขั้นต้น ค่าใช้จ่ายในการขายและบริหารเมื่อเทียบเป็นสัดส่วนของยอดขายรวม อัตราภาษี ค่าใช้จ่ายทางการเงิน ในบางธุรกิจอาจจะมี กำไร(ขาดทุน)จากอัตราแลกเปลี่ยน ค่าใช้จ่ายจากการขายสินทรัพย์ และอื่นๆ ซึ่งวิธีการประเมินอาจจะขึ้นอยู่กับว่ารายการนั้นมีนัยสำคัญต่อการประเมินของเราหรือไม่ ถ้าไม่มีก็สามารถตัดทิ้งได้ แต่ถ้ามีเราอาจจะต้องศึกษาเพิ่มเติม

4. เปรียบเทียบตัวเลขที่ทำได้กับแหล่งอ้างอิงอื่นๆ (Benchmarking)

นำตัวเลขที่ได้มาเปรียบเทียบกับสิ่งที่ผู้บริหารให้ไว้ รวมถึงเปรียบเทียบตัวเลขกับบทวิเคราะห์ว่าผลกำไรที่เราประเมินได้มากหรือน้อยกว่าอย่างไร อยากให้ตั้งข้อสังเกตว่าการที่ได้ตัวเลขใกล้เคียงกับนักวิเคราะห์อาจจะไม่ได้แปลว่ามันถูกต้องเสมอไป การได้ตัวเลขที่น้อยกว่าหรือมากกว่ามากๆบางครั้งอาจจะถูกก็ได้ เพราะสุดท้ายแล้วขึ้นอยู่สมมติฐานของเรา สิ่งที่สำคัญกว่าคือเราต้องตอบให้ได้ว่า “ทำไม” ตัวเลขเราถึงแตกต่างกับคนอื่นๆ

5. ติดตามและอัพเดทงบรายไตรมาส (Earning Review)

ทุกครั้งที่งบออก เราจะป้อนข้อมูลงบล่าสุดเทียบกับประมาณการที่เราทำไว้สำหรับทั้งปี เช่นถ้ายอดขาย 6 เดือนแรกโต 50% แต่เราทำประมาณการไว้ 10% แสดงว่าเราอาจจะต้องหาข้อมูลเพิ่มเติมหรืออาจจะต้องศึกษาดูว่ากำไรที่โตเยอะมากเกิดจากเหตุการณ์พิเศษอะไรรึเปล่า แล้วเราก็ควรจะปรับโมเดลตามข้อมูลใหม่ที่เราได้รับมา

ช่วงที่ผมเป็นนักวิเคราะห์กองทุนใหม่ๆผมมักจะเจออาการ “โดนหลอก” เป็นประจำ เพราะผมเชื่อ 100% ในสิ่งที่ผมได้ยินได้ฟังมาทำให้ตัวเลขที่ได้บางครั้งก็สูงเกินไป (ทำให้เราไม่ได้ระวังตัว) บางครั้งก็ต่ำเกินไป (ทำให้เราไม่กล้าซื้อ) เพราะฉะนั้นการประเมินกำไรให้ได้แม่นยำ ต้องอาศัยความอดทน ความพยายาม ความช่างสังเกต ประสบการณ์ในการลองผิดลองถูก แต่สิ่งที่ได้รับคือเครื่องมือที่ทรงพลังที่สุดชิ้นหนึ่งในการเป็นนักลงทุนแบบเน้นคุณค่า

อ่านจบแล้วก็อย่าลืมหยิบงบการเงินของหุ้นตัวโปรดแล้วมาลองทำการประเมินกำไรดูครับ การอธิบายเป็นคำพูดอาจจะมีข้อจำกัด เพราะฉะนั้นถ้ามีข้อสงสัยหรือคำแนะนำตรงไหนก็ถามกันได้ครับ

ตอนหน้าผมจะมาพูดถึงวิธีการวิเคราะห์และการประเมินงบในแต่ละบรรทัดว่าเราจะทำการประเมินได้อย่างไร และมีข้อควรระวังอะไร มาวิเคราะห์แบบเจาะลึกไปเลย ติดตามอ่านกันได้

Credit: http://www.thaivi.org/

20 คำถาม สำหรับวีไอพันธุ์แท้

นี้คือตัวอย่างคำถามสำหรับผู้ที่จะลงทุนหุ้นแบบวีไอครับ

น่าสนใจเลยเอามาแบ่งปัน 

1. บริษัทมีรายได้ทั้งปีเท่าไร? (ถ้าบอกได้ถึงไตรมาสล่าสุดเลยยิ่งดี)

2. บริษัทมีกำไรทั้งปีเท่าไร? (เช่นเดียวกันครับ ถ้าบอกได้ถึงไตรมาสล่าสุดเลยจะดีมาก)

3. ROE ปัจจุบันประมาณกี่เปอร์เซ็นต์?

4. กระแสเงินสดเป็นอย่างไร? (อธิบายโดยภาพรวมให้พอเข้าใจ เช่น บริษัทนี้เงินสดเหลือเฟือ เพราะเป็นบริษัทค้าปลีก ขายสินค้าเป็นเงินสด แต่ซื้อของเป็นเงินเชื่อ หรือบริษัทนี้เป็นบริษัทลีสซิ่ง เงินสดไม่มาก ลูกหนี้เยอะ เป็นต้น)

5. Gross Margin, Net Margin ปัจจุบันประมาณกี่เปอร์เซ็นต์? มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นหรือลดลงหรือไม่?

6. D/E (อัตราส่วนหนี้สินต่อส่วนของผู้ถือหุ้น) อยู่ที่เท่าไร? มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นหรือลดลง?

7. Market Cap. ประมาณเท่าไร? (ตัวเลขนี้ดูใน Settrade.com ก็รู้แล้ว)

8. กำไรของบริษัทย้อนหลัง 5 ปี โตปีละกี่เปอร์เซ็นต์? มีความสม่ำเสมอหรือไม่อย่างไร? (อันนี้สำคัญมากครับ อดีตบอกอนาคต ถ้าโตมาตลอด แปลว่ามีโอกาสจะโตต่อไปเรื่อยๆ)

9. รายได้ของบริษัทย้อนหลัง 5 ปี โตปีละกี่เปอร์เซ็นต์? มีความสม่ำเสมอหรือไม่อย่างไร? (เช่นเดียวกับคำถามก่อนหน้า .. อดีตบอกอนาคต)

10. บริษัทมีความจำเป็นต้องใช้เงินลงทุนก้อนใหญ่อยู่เสมอหรือไม่? ถ้าใช่ จะหาแหล่งเงินทุนอย่างไร? (ถ้ากู้มาก็ต้องใช้หนี้กันเหนื่อย ถ้าเพิ่มทุน EPS ก็จะลด มูลค่าหุ้นถูก Dilute เดือดร้อนเราต้องไปหาเงินมาเติมอีก)

11. ปัจจุบันมี Market Share กี่เปอร์เซ็นต์? เป็นอันดับที่เท่าไรของตลาด?

12. ใครเป็นคู่แข่งสำคัญของบริษัท? เปรียบเทียบส่วนแบ่งตลาดของบริษัทกับบริษัทคู่แข่ง มากน้อยต่างกันอย่างไร ?

13. ศักยภาพในการแข่งขันของบริษัทเป็นอย่างไร? มี Competitive Advantage เหนือบริษัทอื่นหรือไม่? (อันนี้เป็นเรื่องเชิงคุณภาพครับ ต้องวิเคราะห์ธุรกิจเป็นด้วย)

14. มีการซื้อหุ้นคืน เพิ่มทุน หรือออกวอร์แรนต์มั้ย?

15. ผู้บริหารคือใคร เคยมีประวัติปั่นหุ้น หรือทุจริตอะไรมั้ย?

16. ผู้บริหารเก่งจริงมั้ย? ทำอะไรมาก่อน? ธุรกิจที่เคยบริหารสอดคล้องกับธุรกิจที่บริหารอยู่ในปัจจุบันหรือไม่? เคยประสบความสำเร็จอะไรมาบ้าง? เคยทำบริษัทเจ๊งมาหรือเปล่า?

17. แผนการเติบโตของบริษัทในอนาคตเป็นอย่างไร? (หาฟังได้จาก Opp Day หรือถามจากผู้บริหารเวลาเข้าประชุมผู้ถือหุ้น หรือคอยตามข่าวในสื่อต่างๆ)

18. P/E ปัจจุบันเท่ากับเท่าไร? และค่า P/E เฉลี่ยในอดีต 10 ปี ที่ผ่านมาอยู่ที่เท่าไร?

19. P/BV ปัจจุบันเท่ากับเท่าไร?

20. นโยบายการจ่ายปันผลเป็นอย่างไร จ่ายกี่เปอร์เซ็นต์ของกำไร? จ่ายสม่ำเสมอหรือไม่?

Long Term Growth

1.การที่เราลงทุนในหุ้น long term growth นั้นประเด็นที่สำคัญคือการมองเพดานการเติบโตของธุรกิจนั้นว่ามีเพดานการเติบโตว่าเยอะมากน้อยขนาดไหน

2.หุ้น long term growth นั้น ส่วนใหญ่จะได้ซื้อในราคาที่ไม่ถูกมาก (fair price) ซึ่งอาจจะต่างจากการลงทุนในแนว VI ที่นักลงทุนอาจจะต่อรองราคามากกว่า

3.ตัวอย่างหุ้น long term growth นั้น เช่น กลุ่มห้างสรรพสินค้า ซึ่งการที่จะเปิดสาขาเพิ่มนั้นไม่ได้ลำบากมากนัก ถ้าเทียบกับบริษัทที่ทำธุรกิจเกี่ยวกับโรงกลั่นซึ่งอาจจะต้องถึงขั้นเพิ่มทุนถ้าจะต้องสร้างโรงกลั่นใหม่ที่มีมูลค่าเป็น 100,000 ล้าน
อีกหนึ่งธุรกิจที่อาจจะเติบโตได้เรื่อยๆ คือบริษัทที่ทำธุรกิจเกี่ยวกับเหมือง, บ่อน้ำมัน ซึ่งสามารถทำรายได้เพิ่มขึ้นจากการการที่ไปหาบ่อ, แหล่งใหม่ๆ ซึ่งถ้าเปรียบเทียบกับบริษัทที่ทำกิจการรับเหมาก่อสร้างนั้น พอหมด project ก็จำเป็นที่จะต้องไปหา project ใหม่ เริ่มใหม่อยู่ตลอดเวลาทำให้การที่บริษัทจะโตในระยะยาวค่อนข้างลำบาก

4.Criteria นึงสำหรับการเลือกบริษัท long term growth ที่จะลงทุนนั้นคือการที่พยายามหาจุดแข็งที่บริษัทอื่นไม่มี ซึ่งถ้าเราเองยังนึกจุดแข็งไม่ออกก็ยังไม่ควรสนใจที่จะลงทุนในบริษัทนั้น

สำหรับตัวอย่างจุดแข็งของบริษัท เช่น PS สร้างบ้านแบบเดียวกันแต่สามารถทำราคาได้ถูกกว่าบริษัทอื่นประมาณ 15% (Cost leadership) เพราะมี Technology ในการก่อสร้าง ทำให้สามารถสร้างเสร็จได้ไว ควบคุมต้นทุนบริษัทได้ดี ซึ่งการที่บริษัทสามารถตั้งราคาขายของบ้านได้ถูกกว่าบริษัทอื่นก็ยิ่งเป็นผลดีต่อความสามารถในการขายบ้านของบริษัทเพราะผู้บริโภคมีโอกาสกู้ซื้อบ้านผ่านได้เพิ่มขึ้น

5.อีก Critreria นึงในการเลือกบริษัทที่ long term growth คือการมอง Megatrend เช่นการมองว่าบริษัทไหนที่ผู้ใช้มีโอกาสเพิ่มขึ้นติดต่อกันเป็นระยะเวลานานๆ เช่นบริษัทที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจพลังงาน การที่ประเทศจีนและอินเดียนั้นมีการเติบโตของเศรษฐกิจที่สูงนั้นทำให้มีคนที่ขยับฐานะจากชนชั้นล่างขึ้นสู่ชนชั้นกลางมากขึ้น ซึ่งส่งผลทำให้มีคนสามารถซื้อรถขับมากขึ้น ทำให้เกิดการใช้พลังงานที่มากขึ้น
นอกจากนี้นั้นอีกธุรกิจนึงที่อาจเกี่ยวข้องกับ Megatrend คือเรื่องของการท่องเที่ยว เพราะโลกไร้พรมแดนในปัจจุบันนั้นทำให้ค่าเครื่องบินนั้นถูกลง ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการเดินทางที่มากขึ้น
แต่ก็อาจจะมีจุดอ่อนสำหรับการมองเพียงแค่ Megatrend เพียงอย่างเดียวเพราะบางธุรกิจนั้นแม้ demand จะเพิ่มขึ้นจริงแต่ก็อาจจะมาพร้อมกับการแข่งขันที่สูง เช่นธุรกิจ Internet ISP (ในอดีต) เพราะมีการแข่งขันที่สูงมาก เนื่องจากในช่วงนั้นมีบริษัทที่ได้รับสัมปทานเยอะมากทำให้เกิดการแข่งขันที่ราคาเพียงอย่างเดียว สุดท้ายก็มีบริษัทจำนวนมากที่ล้มละลายไป หรืออีกตัวอย่างนึงคือธุรกิจการท่องเที่ยวนั้นแม้ demand อาจจะเพิ่มขึ้นแต่ก็อาจจะประสบปัญหาในแง่บริษัทสายการบินเองก็มีการแข่งขันที่สูงมาก รวมไปถึงยังอาจจะประสบปัญหาจากปัจจัยอย่างอื่นเช่นปัญหาน้ำมันราคาแพงเป็นต้น หรืออย่างธุรกิจโรงแรมเองนั้นก็อาจจะประสบปัญหาการแข่งขันที่สูงมากเนื่องจากมีการเปิดใหม่ของโรงแรมเป็นจำนวนมากเช่นเดียวกัน

6.สำหรับบริษัทที่อาจจะมองว่าเป็น monopoly (ผูกขาด) ในบ้านเรานั้นก็อาจจะมีเช่นธุรกิจสนามบิน เพียงแต่ก็อาจจะมีปัญหาในแง่การบริหารจัดการองค์กรที่ค่อนข้างจะอึดอัด
หรืออย่างอุตสาหกรรมโรงพยาบาลในบ้านเรานั้นก็ถือว่า monopoly ในระดับนึง ซึ่งอุตสาหกรรมนี้นั้นมองว่าการเกิดขึ้นใหม่ของโรงพยาบาลเองนั้นถือว่าเกิดขึ้นค่อนข้างยากเนื่องจาก ถ้าตั้งโรงพยาบาลใหม่นั้นอาจจะต้องยอมขาดทุนเป็นระยะเวลาเป็น 10 ปี เพราะในช่วงแรกฐานลูกค้าของโรงพยาบาลยังไม่มากพอที่ทำให้เกิดการคุ้มทุน จึงทำให้ธุรกิจนี้นั้นส่วนใหญ่ใช้ Strategy ซื้อโรงพยาบาลมากกว่าการตั้งโรงพยาบาลใหม่ เพียงแต่ในปัจจุบันเองนั้นก็เหลือกลุ่มโรงพยาบาลที่จะให้ซื้อน้อยมาก ซึ่งสำหรับโรงพยาบาลนั้นนอกจากจะโตจากการซื้อกิจการก็อาจจะสามารถโตแบบ Organic growth คือการที่มีลูกค้ามาใช้บริการเพิ่มมากขึ้น รวมไปถึงการขึ้นค่ารักษาบริการของทางโรงพยาบาล

7.สำหรับการมอง Population trend นั้นในประเทศไทยเองอาจจะไม่ค่อย work สักเท่าไรเนื่องจากโดยปัจจุบันประเทศไทยมีประชากรเพิ่มขึ้นค่อนข้างน้อย (ประมาณ 1%)

8.ในระยะหลังๆ ธุรกิจที่จะโตในบ้านเรานั้น ส่วนใหญ่จะโตมาจากการกิน market share ยกตัวอย่างเช่นธุรกิจ modern trade เองนั้นสามารถโต 15% ต่อเนื่องมาเป็นระยะเวลาที่นานจากการที่ผู้บริโภคเปลี่ยนจากการเดินซื้อของในตลาดสดมาเป็นซื้อที่ห้างแทน

9.สำหรับนักลงทุนนั้น ปัจจัยนึงที่ควรจะมองคือผู้บริหารของบริษัท โดยสังเกตจากการให้สัมภาษณ์ของผู้บริหารในช่วงอดีต แล้วเราก็มาดูว่าผู้บริหารสามารถบริหารบริษัทได้ตามที่เคยให้สัมภาษณ์หรือไม่ อาจจะต้องดูหลายๆปี รวมไปถึงมองว่าการที่ไม่สามารถทำตามที่เคยให้สัมภาษณ์นั้นเป็นเรื่องสุดวิสัยหรือไม่

10.หนังสือแนะนำของ P’สุมาอี้ คือ Beating the street ของ Peter Lynch และตีแตกของท่านอาจารย์นิเวศน์ (เล่มหลังนั้นอ่านแล้วอาจจะสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้ที่อ่าน)
ซึ่งการที่เราเคยอ่านหนังสือในช่วงแรกๆของการลงทุน แล้วกลับมาอ่านใหม่ในอีก 2-3 ปีต่อมานั้นเราเองอาจจะเข้าใจในรายละเอียดมากขึ้น รวมไปถึงได้อะไรใหม่ๆจากการอ่านหนังสือเล่มนั้นอีกรอบครับ

11.อาชีพนักลงทุนนั้นจริงๆแล้ว % ประสบความสำเร็จเองนั้นก็มี % ที่น้อยใกล้เคียงกับอาชีพอื่นๆ เพราะฉะนั้นถ้าอยากจะประสบความสำเร็จเราเองก็ต้องมีความพยายามแน่วแน่จริงจัง โดยดูจากข้อมูลของลูกค้าของ broker พบว่าในนักลงทุน 100 คนนั้นมีคนที่ไม่ขาดทุนเพียงแค่ 35 คน และสำหรับนักลงทุนเพียงแค่ไม่ถึง 10 คน ที่สามารถลงทุนจนสามารถเปลี่ยนชีวิตของตัวเอง

12.สำหรับการลงทุนนั้น P’สุมาอี้เองนั้นก็ไม่ได้มองว่าทุกกรณีต้องมาทำ DCF เนื่องจากการที่จะทำ DCF เองนั้นต้องใช้ข้อมูลและตัวแปรที่ใช้เป็นจำนวนมาก

13.สำหรับ sale growth นั้นเราควรที่จะสนใจ sale growth ที่เกิดขึ้นจากปริมาณการขายที่มากขึ้นมากกว่า การที่ sale growth เนื่องจากราคาขายที่เพิ่มขึ้น (การที่จะหาข้อมูลเกี่ยวกับปริมาณการขายนั้น เราอาจจะต้องไปลองหาข้อมูลจากข่าวของบริษัทเพราะว่าข้อมูลนี้นั้นอาจจะไม่ได้แสดงอยู่ในงบการเงิน)

14.สำหรับวิธีการง่ายๆอย่างนึงในการหาข่าวของบริษัทนั้น คือ การใช้ internet ในการหาข้อมูลจาก google โดยเพียงแค่ลองพิมพ์ชื่อของบริษัท ชื่อผู้บริหาร ก็จะทำให้เราสามารถหาข้อมูลของบริษัทได้มากขึ้น

ปล.เนื่องจากกว่าผมจะเดินทางจากชลบุรีมาถึงงานก็ประมาณ 6 โมงกว่าแล้ว ทำให้ผมไม่ได้ฟังตั้งแต่ช่วงแรกๆครับ (ขออภัยที่อาจจะนำมา share ให้เพื่อนๆทราบได้เพียงแค่บางส่วนครับ)

สำหรับเพื่อนๆที่สนใจความรู้จาก P’สุมาอี้ สามารถเข้าไปอ่านความรู้ในการลงทุนเพิ่มเติมได้จากhttp://dekisugi.net/

กับดักของ Value Investor : ดร.นิเวศน์ เหมวชิรวรากร

Value Investor โดยเฉพาะที่ยังเป็นมือใหม่หลายคนต้องขาดทุนจากการลงทุนในหุ้น ที่เขาคิดว่าเป็น Value Stock ทั้งที่เขาคิดว่าหุ้นที่ซื้อมานั้นมีราคาถูกมากมองจากค่า PE หรือปันผลเป็นต้น

ข้อผิดพลาดของเขาก็คือ เขาเลือกดูข้อมูลเฉพาะบางด้านหรืออาจจะหลายด้านแต่ไม่ทั้งหมด พอเห็นว่าตัวเลขดูดีมากเช่นพอเห็นว่าหุ้นมีค่า PE เพียง 5 6 เท่า หรือพอเห็นว่าหุ้นตัวนั้นจ่ายปันผลในปีที่ผ่านมาถึง 10% ของราคาหุ้น เขาก็ คิดว่าหุ้นตัวนั้นถูกมากจึงเข้าซื้อลงทุนโดยไม่ได้ดูข้อมูลอื่นๆ ซึ่งมีความสำคัญพอๆ กัน และอาจจะบอกถึงความหมายคล้ายๆ กัน เช่นค่า PB ซึ่งเป็นตัวบอกค่าความถูกความแพงเหมือนกัน แต่กลับชี้ว่าหุ้นตัวนั้นมีค่า PB สูงมากหรือหุ้นมีราคาแพงมาก

การเห็นข้อมูลบางอย่างที่ดูดีมากแล้วเข้าไปซื้อหุ้นนั้น บ่อยครั้งทำให้ Value Investor เข้าไป ติดกับ คือซื้อ แล้วแทนที่หุ้นจะขึ้นกลับตกลงมาเรื่อยๆ ปันผลที่เคยได้รับในอัตราสูงก็มีแนวโน้มลดลงเรื่อยๆ บางคนถึงกับคิดว่าแนวทางการลงทุนแบบ Value Investment อาจจะใช้ไม่ได้ผล

กับดักที่ผมเห็นว่า Value Investor มักจะเข้าไปติดบ่อย ๆ มีดังต่อไปนี้

หนึ่ง ซื้อหุ้นที่มีผลตอบแทนจากเงินปันผลในปีที่ผ่านมาสูงมาก บางทีสูงถึง 10% กับดักอันนี้ล่อให้ Value Investor ที่อยากลงทุนถือหุ้นยาวกินปันผลเข้าไปซื้อลงทุน แต่เมื่อซื้อแล้วหุ้นก็มักจะไม่ไปไหน ราคาหุ้นหลังจากรับปันผลแล้ว กลับตกลงไปมากกว่านั้น ที่สำคัญปันผลในอนาคตก็มีแนวโน้มว่าจะลดลงปัญหาก็คือ หุ้นเหล่านี้หลายตัวมีการจ่ายปันผลจากกำไร ในอัตราที่สูงมาก เช่น มีกำไรทั้งปี 1 บาทต่อหุ้น แต่บริษัทประกาศจ่ายปันผล 1 บาทต่อหุ้นเหมือนกันบาง บริษัทจ่าย 1.1 บาท ก็มีการจ่ายปันผลแบบนี้ดูเหมือนว่าจะดี แต่ก็ทำให้กิจการโตได้ยากในอนาคต ส่วนใหญ่แล้วบริษัทก็มักจะทำได้เป็นครั้งเป็นคราว เมื่อมีเงินสดเหลือมาก หรือเจ้าของอยากจะทำอะไรสักอย่าง แต่อนาคตอัตราปันผลก็มักจะลดลง

กับดักอันที่สองก็คือ ค่า PE ของหุ้นต่ำมาก นี่ก็เป็นกับดักที่มีประสิทธิภาพสูงมาก เพราะทำให้นักลงทุนรู้สึกว่าหุ้น มีราคาถูกมาก แถม growth หรือการเจริญเติบโตก็ดูเหมือนจะสูงลิ่ว เรียกว่ามี สองเด้ง เป็นหุ้นที่ ต้องลงทุน แต่คนที่ เข้าไปลงทุนโดยไม่พิจารณาให้ถ่องแท้ครบถ้วนทุกมิติอาจจะติดกับหุ้น PE ต่ำได้ การที่หุ้นมี PE ต่ำมากนั้น อาจจะเกิดขึ้นได้กับบริษัทที่มีกำไรเพิ่มสูงขึ้นมาก แต่เป็นกำไรที่เกิดขึ้นครั้งเดียว เช่น กำไรจากการปรับปรุงโครงสร้างหนี้หรือขายสินทรัพย์บางอย่างและมีกำไรพิเศษ เกิดขึ้น ทำให้ค่า PE ลดต่ำลงมาก หรือไม่ ก็อาจจะเกิดจากการที่บริษัทผลิตและขายสินค้าโภคภัณฑ์ ซึ่งมีราคาปรับตัวขึ้นสูงผิดปกติในช่วงนั้น ทำให้กำไรเพิ่มสูงขึ้นมาก ชั่วคราว ไม่สามารถอยู่ได้อย่างถาวร เพราะฉะนั้นค่า PE ที่เห็นจึงไม่ใช่ค่า PE ที่จะบอกได้ว่าราคาหุ้นถูกหรือแพง

กับดักอันที่สามก็คือ ซื้อหุ้นโดยที่ไม่ได้พิจารณาถึงบรรษัทภิบาลของผู้บริหาร นี่ก็เป็นกับดักที่อันตรายเช่นเดียว กันเพราะหลายครั้งดูเหมือนว่า ผู้บริหารและเจ้าของบางรายเป็นคน วางกับดัก เอง นั่นก็คือผู้บริหาร แต่ง ให้ผลการ ดำเนินงานดูดีกว่าปกติหรือประกาศจ่ายปันผลมากกว่าปกติ เพื่อชักจูงนักลงทุนให้เข้ามาซื้อหุ้นและดันราคาให้สูงขึ้น เสร็จแล้วก็ ปล่อยของ คือขายหุ้นออกมาในราคาสูงกว่าที่ควรจะเป็น

Value Investor จำนวนไม่น้อยไม่ใคร่ให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์บรรษัทภิบาลของผู้บริหาร เพราะเขาไม่รู้ ว่าจะดูอย่างไร บางคนก็ดูว่าผู้บริหารส่วนใหญ่ก็คงจะเอาเปรียบผู้ถือหุ้นรายย่อยอยู่แล้ว เป็นเรื่องปกติจะไป คิดมาก ทำไมว่า ผู้บริหารคนไหนไว้ใจได้หรือไม่ได้ แต่เรื่องนี้ผมคิดว่าสำคัญโดยเฉพาะถ้าหุ้นที่เราจะลงทุนเป็นหุ้นของบริษัท ขนาดเล็กที่มีกำไรใน แต่ละปีไม่มากนัก เพราะผู้บริหารที่คดโกงหรือเอาเปรียบบริษัทมาก ๆ จะทำให้คุณค่าของบริษัทเสียหายได้สูงมาก เพราะฉะนั้น การลงทุนที่ไม่ดูบรรษัทภิบาลของบริษัทจดทะเบียนจึงเสี่ยงกับการ ติดกับ สูงมาก

กับดักอันสุดท้าย ที่ต้องระวังก็คือ การลงทุนซื้อหุ้นโดยไม่ได้คำนึงถึงการที่บริษัทมีการออกวอแรนต์จำนวนมาก และนี่คือกับดักที่เริ่มเห็นผลมากขึ้นทุกวัน หุ้นที่มีการออกวอแรนต์ในสัดส่วนที่สูงมาก เมื่อเทียบกับหุ้นทั้งหมดของบริษัท เช่น สูงถึง 25% ขึ้นไป จะมี Dilution Effect คือจะทำให้บริษัทมีหุ้นมากขึ้นในจำนวนเดียวกัน ซึ่ง จะทำให้กำไรต่อหุ้นของบริษัทลดลงอย่างเห็นได้ชัดใน อนาคต เพราะฉะนั้นคนที่ซื้อหุ้นในวันนี้เพราะเห็นว่าบริษัทมีกำไรต่อหุ้นสูงหรือมี PE ต่ำ ก็จะพบว่ากำไรต่อหุ้นในอนาคตจะลดลง หรือ PE สูงขึ้น หุ้นที่ดูว่าราคาถูกในวันนี้ก็จะกลายเป็นหุ้นที่มีราคาแพงในวันข้างหน้า เพราะฉะนั้นคนที่ซื้อหุ้นโดยไม่ได้ดูว่าบริษัท มีการออกวอแรนต์หรือไม่จึงมีโอกาส ติดกับ ได้ง่าย ๆ

ยังมี กับดัก อื่น ๆ อีกมากที่พร้อมจะล่อให้ Value Investor หลงเข้าไป ติดกับ การที่จะหลบให้พ้นนั้น นักลงทุนจะต้องพิจารณาข้อมูลการลงทุนทุกด้านหรือทุกมิติ ไล่ตั้งแต่เรื่องของผลิตภัณฑ์ การตลาด การบริหาร การเงิน และ บรรษัทภิบาลของผู้บริหาร ไม่สามารถที่จะดูองค์ประกอบใดองค์ประกอบหนึ่งเพียงอย่างเดียว

เรื่องของความถูกความแพงของหุ้นก็ไม่สามารถดูข้อมูลเพียงตัวเดียวแต่ต้องดู ทั้งค่า PE PB ปันผล และจะให้ดีก็รวมถึงมูลค่าตลาดของหุ้นทั้งบริษัท เพื่อยืนยันว่าหุ้นมีราคาถูกจริง ๆ ก่อนที่จะตัดสินใจลงทุน

ในเรื่องของการลงทุนซื้อหุ้นนั้น ถ้ามีจุดอ่อนหรือมี ช่องโหว่ เพียงจุดเดียวแต่เป็นจุดที่สำคัญ บางทีก็เพียงพอ แล้วที่จะทำให้นักลงทุนเสียหายได้มาก เพราะจุดดังกล่าวนั้นอาจจะเป็น กับดัก ที่ทำให้เราติดหุ้นได้อย่างที่เรานึกไม่ถึง 

วิเคราะห์เชิงคุณภาพ(5force) โดยอ.สรรพงศ์

เขียนเรื่องการวิเคราะห์เชิงปริมาณ (การวิเคราะห์อัตราส่วนต่างๆ การวิเคราะห์มูลค่า เป็นต้น) แต่การวิเคราะห์เชิงคุณภาพไม่ได้กล่าวถึงบ้างเลย ทั้งที่การวิเคราะห์ด้านคุณภาพนี้ก็นับเป็นหัวใจในการวิเคราะห์หุ้นเช่นกัน มีการเขียนหรือหนังสือการลงทุนมากมายที่ถือว่าเป็นแนวคิดที่ดีมากมาย ปีเตอร์ ลินช์ (Peter Lynch) ก็ให้แนวคิดแบ่งกลุ่มหุ้นว่าหุ้นมีหลากหลาย เช่นประเภทอุ้ยอ้าย (Slow growers) ประเภทแข็งแกร่ง(Stalwarts) ประเภทโตเร็ว (Fast growers) ประเภทขึ้นลงตามวัฎจักร (Cyclicals) ประเภทเริ่มฟื้นตัว (Turnarounds) หรือประเภท สินทรัพย์แฝง (Asset plays) เป็นต้นหรือวิธีการเลือกหุ้นของเทมเพิลตันในการเลือกซื้อซื้อคุณภาพดีราคาถูก หุ้นคุณภาพดีคือ

-      หุ้นที่เป็นผู้ นำตลาด ผู้นำเทคโนโลยี ผู้นำทางนวัตกรรม และกำลังเติบโต

-      ทีมผู้บริหารแข็งแกร่ง มีประวัติความสำเร็จมายาวนาน

-      มีต้นทุนผลิตต่ำในอุตสาหกรรม (มีอัตรากำไรขั้นต้นสูงต่อเนื่องมั่นคง)

-      มีโครงสร้างทุนและการเงินที่แข็งแกร่ง

-      เป็นบริษัทแรกๆในตลาดใหม่ๆ

-      มีตราสินค้าได้รับการยอมรับในตลาดและสร้างผลกำไรในอัตราสูง

ในแนวคิดต่างมีมากมายจนหลายคนจำไม่หวาดไม่ไหว และบางครั้งก็อดคิดไม่ได้ว่าเวลาวิเคราะห์เชิงคุณภาพ ได้มองครบในประเด็นที่จำเป็นครบถ้วนหรือยัง

หลักการเบื้องต้นหนึ่งที่ผมใช้เป็นกรอบความคิดในการวิเคราะห์เชิงคุณภาพคือ หลักการวิเคราะห์ 5 forces สำหรับอุตสาหกรรม คือ

1. Rival Competition แรงผลักดันจากผู้ผลิตหรือคู่แข่งที่มีในอุตสาหกรรม การแข่งขันภายในอุตสาหกรรม ในเบื้องต้นให้พิจารณาว่าลักษณะของอุตสาหกรรมนั้นเป็นแบบใดใน 4 แบบ

1 Perfect Market ตลาดแข่งขันสมบูรณ์ ตลาดในลักษณะนี้จะแข่งขันด้านราคาสูง สินค้าจะเหมือนๆกัน กลยุทธ์ที่เหมาะสมคือ Low Cost Leadership กลยุทธ์ขององค์กร (Corporate Strategies) คือ Productivity & Cost Control บ้างก็อาจลดต้นทันโดยการ เน้นการเติบโตในแนวดิ่ง (Vertical growth strategy)

2 Monopoly Market ตลาดผูกขาด ตลาดนี้มีผู้ผลิตรายเดียว ราคาจะสามารถกำหนดได้ด้วย วิธี cost plus โดยมีรัฐเข้ามาแทรกแซงระดับราคาไม่ให้กระทบต่อผู้บริโภค สำหรับบางอุตสาหกรรมที่มีคู่แข่งหลายรายแต่อาจพยายามทำองค์กรให้เป็นการผูกขาด กลยุทธ์จะเน้นการเติบโตในแนวดิ่ง (Vertical growth strategy) ผูกขาดการผลิตตั้งแต่ upstream ถึง downstream

3 Oligopoly Market ตลาดผู้แข่งขันน้อยราย มีผู้แข่งขันไม่กี่ราย ราคาสินค้าผู้ผลิตกำหนดเองกำหนดได้ด้วยวิธี cost plus โดยมีรัฐเข้ามาแทรกแซงระดับราคาเช่นกัน องค์กรเหล่านี้สามารถใช้กลยุทธ์การเติบโตได้ทั้ง Vertical growth strategy และ Horizon growth strategy

4 Monopolistic Market ผู้แข่งขันมากราย สินค้าแข่งขันเพื่อสร้าง Market segment กลยุทธ์ที่ใช้ (Corporate Strategies) คือ Differentiation หรือกลยุทธ์สร้างความแตกต่าง และทำด้าน Focusing strategy คือการเน้นตลาด หรือสร้างจุดแข็งเฉพาะด้าน อาทิ โดดเด่นในตลาดผู้หญิง ช่องทางจำหน่าย หรือเน้นด้าน logistic เป็นต้น

สรุปคือทำให้สามารถมองและวิเคราะห์ได้ถึง

  - จำนวนคู่แข่งขัน ถ้าคู่แข่งขันมีจำวนมาก หรือมีขีดความสามารถพอๆกัน จะทำให้มีการแข่งขันที่รุนแรงในอุตสาหกรรมนั้นๆ

       - อัตราการเติบโตของอุตสาหกรรม ถ้าอุตสาหกรรมยังคงเติบโต การแข่งขันจะไม่รุนแรงมากนัก

       - ความแตกต่างของสินค้า ถ้าสินค้ามีความแตกต่างกันไป การแข่งขันก็จะน้อยลง

       - ความผูกพันในตรายี่ห้อ

       - กำลังการผลิตส่วนเกิน ถ้าอุตสาหกรรมมีกำลังผลิตส่วนเกิน การแข่งขันจะรุนแรง

       - ต้นทุนคงที่ของธุรกิจ และต้นทุนในการเก็บรักษา

     - อุปสรรคกีดขวางการออกจากอุตสาหกรรม เช่น ข้อตกลงกับสหภาพแรงงานในการจ่ายชดเชยที่สูงมาก

2. New Entrance การเข้าสู่อุตสาหกรรม อุปสรรคกีดขวางการเข้าสู่อุตสาหกรรม จะได้แก่

       - การประหยัดจากขนาด (Economies of scale) เนื่องจากผลิตสินค้าที่เป็นมาตรฐานจำนวนมาก ซึ่งทำให้ต้นทุนของสินค้าลดต่ำลง เพราะสามารถลดต้นทุนคงที่ต่อหน่วยลดลง

      - การผูกพันในตรายี่ห้อ (Brand Loyalty)

      - เงินลงทุน (Capital requirements) ถ้าต้องลงทุนสูง ก็จะเป็นอุปสรรคต่อรายใหม่

      - การเข้าถึงช่องจัดจำหน่าย (Access to distribution)

      - นโยบายของรัฐบาล ถ้ารัฐบาลไม่มีนโยบายส่งเสริม หรือมีข้อห้ามสัมปทาน

      - ต้นทุนหรือค่าใช้จ่ายในการเปลี่ยนแปลงการใช้สินค้า (Switching cost) ถ้าลูกค้าต้องมีต้นทุน หรือค้าใช้จ่ายในส่วนนี้สูง ต้นทุนเหล่านี้ซึ่งอาจได้แก่ ต้นทุนของอุปกรณ์เครื่องจักรที่ต้องปรับเปลี่ยนเพิ่ม หรืออาจจะเป็นระบบงานที่ต้องจัดรูปแบบใหม่ ค่าฝึกอบรมแลสอนงานให้กับพนักงานเพื่อให้ทำงานตามระบบใหม่เป็นต้น

      - ข้อได้เปรียบต้นทุนในด้านอื่นๆ เช่น เป็นเจ้าของเทคโนโลยีเฉพาะ มีวัตถุดิบราคาถูก มีทำเลที่ตั้งดีกว่า มีแหล่งเงินทุนที่ต้นทุนถูก และทำมานานจนเกิดการเรียนรู้

 3. อำนาจต่อรองของผู้ขาย (Suppliers)

       - จำนวนผู้ขายหรือวัตถุดิบที่มีอยู่ ถ้ามีผู้ขายน้อยราย อำนาจต่อรองของผู้ขายจะสูง

       - ระดับการรวมตัวกันของผู้ขายวัตถุดิบ ถ้าผู้ขายรวมตัวกันได้ อำนาจการต่อรองก็จะสูง

       - จำวนวัตถุดิบหรือแหล่งวัตถุดิบที่มี ถ้าวัตถุดิบมีน้อย อำนาจต่อรองจะสูง

       - ความแตกต่างและเหมือนกันของวัตถุดิบ ถ้าวัตถุดิบมีความแตกต่างกันมาก อำนาจต่อรองผู้ขายจะสูง

 4. อำนาจการต่อรองของกลุ่มผู้ซื้อหรือลูกค้า (Buyers)

       - ปริมาณการซื้อ ถ้าซื้อมาก ก็มีอำนาจการต่อรองสูง

       - ข้อมูลต่างๆที่ลูกค้าได้รับเกี่ยวกับสินค้าและผู้ขาย ถ้าลูกค้ามีข้อมูลมาก ก็ต่อรองได้มาก

       - ความจงรักภักดีต่อยี่ห้อ

       - ความยากง่ายในการรวมตัวกันของกลุ่มผู้ซื้อ ถ้าลูกค้ารวมตัวกันง่ายก็มีอำนาจต่อรองสูง

       - ความสามารถของผู้ซื้อที่จะมีการรวมกิจการไปดานหลัง คือ ถ้าลูกค้าสามารถผลิตสินค้าได้ด้วยตนเอง อำนาจการต่อรองก็จะสูง

       - ต้นทุนในการเปลี่ยนไปใช้สินค้าของคนอื่นหรือใช้สินค้าของคู่แข่งแล้วลูกค้าต้องมีต้นทุนในการเปลี่ยนสูง อำนาจการต่อรองของลูกค้าก็จะต่ำ

5. แรงผลักดันซึ่งเกิดจากสินค้าอื่นๆซึ่งสามารถใช้ทดแทนได้

       - ระดับการทดแทน เป็นการทดแทนได้มาก หรือทดแทนได้น้อยแค่ไหน เช่น เครื่องปรับอากาศกับพัดลม

       - ต้นทุนหรือค่าใช้จ่ายในการเปลี่ยนแปลงการใช้สินค้าปัจจุบัน ไปสู่การใช้สินค้าทดแทน

       - ระดับราคาสินค้าทดแทนและคุณสมบัติใช้งานของสินค้าทดแท

นอกจากการพิจารณา 5 forces แล้วยังมีอีกหลักหนึ่งที่ใช้เป็นกรอบด้วยคือ Enterprise Risk Management การบริหารความเสี่ยงองค์กรมีหลักที่ใช้พิจารณาคือ LEPEST

-L Legal ความเสี่ยงทางกฎหมายที่มีอยู่ในอุตสาหกรรม ถ้าค้าขายระหว่างประเทศ ก็ควรพิจารณาว่า มีผลกรทบจากการกีดกันการค้าหรือไม่ เช่นธุรกิจส่งออกกุ้งไปอเมริกา ก็ต้องพิจารณา GIS เป็นต้น

-E Economic ความเสี่ยงที่ได้รับจากภาวะทางเศรษฐกิจ ปกติจะดูหลักๆ คือ เงินเฟ้อ (Inflation) อัตราดอกเบี้ย (Interest rate) อัตราแลกเปลี่ยน (Exchange rate) และ GDP

-P Politic ความเสี่ยงทางการเมือง นโยบายของรัฐ

-E Environment ความเสี่ยงสิ่งแวดล้อม เช่นผลกระทบต่อชุมชน Social Impact ผลกระทบอาจนำไปสู่การต่อต้านจากสังคม หรือกลุ่ม NGO เป็นต้น

-S Strategy ความเสี่ยงจากการเลือกกลยุทธ์ที่ผิดในการดำเนินงาน ไม่ว่าจะเป็นด้าน Corporate strategy, Marketing Strategy หรือ Financial strategy เช่นการขยายการลงทุน การควบรวมกิจการ หรืแม้แต่การจัดหาเงินทำให้โตรงสร้างเงินเสี่ยงเกินไป

-T Technology ความสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี

Credit: https://www.facebook.com/sanpong.limthamrongkul

ข้อผิดพลาดที่มักพบของนักลงทุนที่วิเคราะห์และใช้ข้อมูลทางการเงิน

จากประสบการณ์ที่เห็นมามากกว่า 20 ปี ข้อผิดพลาดที่มักพบของนักลงทุนที่วิเคราะห์และใช้ข้อมูลทางการเงิน วันนี้เอาภาพกว้างๆ ที่พบมาสรุปสัก 4 ประเด็นกันก่อน ถ้ามีเวลาจะเพิ่มเติมให้ลึกและมากขึ้นอีก 4 ประเด็นมีดังนี้

1. ส่วนใหญ่สนใจแต่ Bottom line (กำไรสุทธิ) ส่วนใหญ่แทบทุกคนแม้แต่นักวิเคราะห์โบรคเกอร์ต่างๆ จะมุ่งเน้นแนะนำว่าหุ้นน่าสนใจหรือไม่โดยบอกเพียงกำไรเติบโตเพิ่มมากน้อยหรือลด แต่มักไม่ได้ดูว่ากำไรดังกล่าวมีที่มาที่ไปอย่างไร ช่วงที่ผ่านมาหลายบริษัทมีกำไรที่เกิดจากกำไรที่ไม่ได้มาจากการดำเนินงาน (กำไรพิเศษ) เช่นการขายสินทรัพย์เข้ากองทุน มีกำไรจากการต่อรองจากการซื้อบริษัทย่อย เป็นต้น ซึ่งกำไรเหล่านี้เป็น one-time gain/loss

2. ดูแนวโน้มกำไรเพียงปีต่อปี หรือไตรมาสนี้กันปีที่แล้วหรืองวดเดียวกันของปีก่อน ผลสืบเนื่องมาจากข้อแรก ทำให้กำไรก้าวกระโดดมากเป็นพิเศษ และการมองการเติบโตเพียง Y-o-Y หรือ Q-to-Q อาจเกิดเพียงระยะสั้นเท่านั้นการลงทุนแบบ Value Investor ควรมองกำไรอย่างน้อย 4-5 ปี

3. สนใจรายละเอียดมากเกินความจำเป็น อ่านงบการเงินแบบนักบัญชี แต่ไม่อ่านแบบนักลงทุน ไม่มององค์รวมก่อนมุ่งแต่รายละเอียด จากประสบการณ์ที่ผ่านๆมา คำถามที่ได้รับจากผู้ลงทุนหลายๆ ท่าน พบว่า บางครั้งมุ่งสนใจเฉพาะรายละอียดบางรายการ ทั้งที่บางครั้งนักบัญชีเองอาจจะยังไม่รู้รายละเอียด หรือยังไม่เข้าใจในมาตรฐานบัญชีด้วยซ้ำ หลายๆ รายการในงบการเงิน บางครั้งก็ปรับปรุงตัวเลขไปตามคำแนะนำของผู้สอบบัญชี (เพื่อจะได้ออกความเห็นแบบไม่มีเงื่อนไข) เช่นสินทรัพย์/หนี้สินภาษีเงินได้รอตัดบัญชี มาอย่างไรทำไมได่เท่านั้น้ท่านี้ ปกติรายการที่เปรียบเทียบด้วย common size ถ้าขนาดต่ำกว่า 5% ผมแทบจะไม่สนใจเลย เพราะผลกระทบต่อกำไรจะน้อยมาก เว้นแต่เปลี่ยนแปลงสัดส่วนเทียบปีต่อปีอย่างมีนัยสำคัญ สำหรับคนที่เรียนวิธีการอ่านงบกับผมแล้วนั้น ผมจะเน้นให้ใช้สมการบัญชี พิจารณาการเปลี่ยนแปลงเป็นหลักเบื้องต้นก่อน สินทรัพย์รวมเปลี่ยนไปเท่าใด เปลี่ยนในหมุนเวียนหรือไม่หมุนเวียน และค่อยเจาะลึกลงไป จากนั้นพิจารณาว่าเอาเงินทุนมาจากอะไร หนี้สินหรือส่วนทุน ทำให้ได้เงินทุนจากกำไรลดลงถ้าก่อหนี้มาจากหมุนเวียนหรือไม่หมุนเวียน ส่วนทุนได้มาจากอะไร กำไร(สะสม)หรือเพิ่มทุน (การจ่ายปันผลออกไปย่อมได้ทุนจากกำไรลดลง) บางคนสนใจว่าลงบัญชีอย่างไร ซึ่งบางครั้งอาจไม่จำเป็นนัก แค่เข้าใจว่า ผลกระทบที่เกิดขึ้นตามสมการบัญชีเป็นอย่างไรก็เพียงพอที่จะประเมินธุรกิจแล้ว เพราะถ้ากระทบด้านสินทรัพย์หมุนเวียน ไม่ว่าจะชื่ออะไรก็คือสินทรัพย์หมุน้วียนอยู่ดีและ current ratio ก็ไม่เปลี่ยนไปจากการคำนวณอัตราส่วน เป็นต้น

4. ขาดความเข้าใจการดำเนินธุรกิจ และเชื่อมโยงกิจกรรมทางเศรษฐกิจกับผลที่นำเสนอรายงานทางการเงินไม่ได้ หลายครั้งที่งบการเงินได้บอกนัยทางธุรกิจผ่านงบการเงิน เช่นตัวอย่างง่ายๆด้านขาย ถ้าเป็นกิจกรรมหลักปกติ เมื่อเกิดกิจกรรมขายขึ้นย่อมทำให้เกิดลูกหนี้การค้าขึ้นและถ้าเก็บเงินได้ ลูกหนี้จะเปลี่ยนเป็นเงินสด ค่าขายเพิ่มและลูกหนี้หรือเงินสดพิ่ม การมีลูกหนี้คงค้างในงบเพิ่ม ย่อมแสดงว่ามีการบันทึกรายได้(ขาย) แต่ยอดคงค้างคือรายการที่ยังไม่เก็บเงิน คงค้างมากแสดงว่าขายแล้วยังไม่เรียกเก็บเงินอีกมาก  การจะดูว่าผิดปกติหรือไม่ก็ตรวจสอบภาพรวมได้จากการวิเคราะห์ Accounting recievables turnover เป็นต้น  หรือกรณีธุรกิจมีลักษณะเป็น Cyclical Business ราคาสินค้ามีลักษณะขึ้นลงเป็นวัฏจักรยาวนานรอบละสามถึงสี่ปี ผลการดำเนินงานและโครงสร้างทุนจะแปรเปลี่ยนได้ตามวงจรธุรกิจ หากไม่เข้าใจก็อาจมองหรือประมาณการผิดพลาดได้ ธุรกิจธนาคารเชื่อมโยงกับด้านเศรษฐกิจระดับมหภาคสูง ถ้าวิเคราะห์ระดับมหภาคผิดก็จะประเมินผลการดำเนินงานผิดพลาดเป็นต้น

นั่นคือ 4 ประเด็นหลักๆ ที่เจอมาตลอดจากทั้งนักวิเคราะห์เอง หรือจากนักลงทุนที่วิเคราะห์หุ้นจากกงบการเงินเอง ความจริงในแต่ละเรื่องมีรายละเอียดปลีกย่อยมาก แต่พยายามสรุปเป็นกลุ่มหลักๆ ในความผิดพลาดมีอีกหลายอย่าง เช่น การประเมินมูลค่าหุ้น ในรูปแบบต่างๆทั้ง DCF P/E PEG BV หรือการหา growth ความเข้าใจหลักการเงินหรือการบัญชีที่ผิดๆ ทำให้ใช้งานและตัดสินใจไม่เป็นไปตามหลักที่ถูกต้อง อาจได้กำไรช่วงสั้นแต่เสียหายได้ในระยะยาว

Credit: https://www.facebook.com/sanpong.limthamrongkul